Minęło 18 lat od czasu, gdy projekt powołania Turnickiego Parku Narodowego na Pogórzu Przemyskim przybrał konkretną formę – opracowano dokumentację tego parku, a jego utworzenie zaczęto wpisywać do krajowych dokumentów strategicznych jako jedno z zadań do pilnej realizacji. Od tego czasu brak jest jednak jakichkolwiek działań, które mogłyby przybliżyć utworzenie parku. W dniach 15-16 września Państwowa Rada Ochrony Przyrody odbyła specjalnie spotkanie wyjazdowe, by ocenić, czy istnieją wciąż przesłanki merytoryczne za utworzeniem tego obszaru chronionego.
Pierwszego dnia posiedzenia, które miało miejsce w Przemyślu, członkowie PROP wysłuchali szeregu prezentacji ekspertów z różnych dziedzin, przedstawiających stan poznania i aktualne zasoby przyrodnicze, krajobrazowe i kulturowe Pogórza Przemyskiego, gdzie projektuje się utworzenie Parku. Większość prelegentów ukazywało, że choć w ciągu ostatnich lat zaszło tu wiele zmian, w tym niekorzystne dla przyrody, obszar ten wciąż obfituje w walory przyrodnicze na poziome przewyższającym niektóre inne, istniejące parki narodowe. Możliwość przedstawienia swoich stanowisk i argumentów mieli także przedstawiciele Lasów Państwowych, Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, lokalnych samorządów oraz organizacji pozarządowych.
Drugiego dnia Członkowie Rady, pod przewodnictwem lokalnych przyrodników i nadleśniczego Nadleśnictwa Bircza, odbyli objazd terenowy, by osobiście zapoznać się z przyrodniczymi i kulturowymi zasobami tego obszaru oraz na własne oczy zobaczyć i ocenić zmiany, które tu zachodzą pod wpływem gospodarki.
Podczas wstępnych dyskusji zdecydowanie przeważał pogląd, że tutejsze walory przyrodnicze bezspornie zasługują na najwyższą formę ochrony, jaką jest park narodowy. Kilkukrotnie podkreślano, że do tej pory w Polsce nie ma jeszcze żadnego parku, chroniącego siedliska przyrodnicze i krajobrazy charakterystyczne dla pogórza. Zwracano jednak uwagę, że nie można ignorować obaw i zastrzeżeń zgłaszanych przez lokalne społeczności. Dążeniom do utworzenia parku powinny towarzyszyć działania zmniejszające uciążliwości dla gmin i ułatwiające im dostosowanie swojego rozwoju do nowej formy gospodarowania.
Szczegółowa opinia PROP w sprawie utworzenia Turnickiego Parku Narodowego (nazwę tę należy traktować jedynie roboczo, gdyż budzi wiele wątpliwości) zostanie wypracowana przez Radę w najbliższych tygodniach, po opracowaniu i szczegółowym przedyskutowaniu wyników tego wyjazdowego posiedzenia. Być może głos ten wpłynie na zmianę stanowiska władz krajowych, które na razie w sprawie powiększania liczby parków narodowych w Polsce zachowują całkowitą bierność.
Warto zdawać sobie sprawę, że Polska, wbrew obiegowym opiniom, z zaledwie 1% powierzchni objętym ochroną w formie parków narodowych (z tego zdecydowana większość jedynie pod ochroną częściową lub krajobrazową), jest w ogonie nie tylko Świata, ale i zindustrializowanej Europy.
Andrzej Kepel
